De Bijzondere Archeologie van Oss: ‘Het Zwaard en de Vorst van Oss’

OSS | Dit jaar wordt de 50-jarige samenwerking gevierd tussen de gemeente Oss en de Universiteit Leiden. In 1974 groef de Faculteit der Archeologie voor de eerste keer op in Oss. Sinds die tijd heeft de universiteit veel onderzoek in Oss gedaan. Ook in 2024 komen weer zo’n honderd studenten naar Oss om praktijkervaring op te doen. Bij het vele onderzoek zijn grote aaneengesloten gebieden onderzocht. Hierdoor is ontzettend veel kennis vergaard over het verleden, van 3000 jaar geleden tot heden. Dit is niet alleen uniek in Nederland, maar zelfs in Noordwest-Europa. Ter ere van deze 50-jarige samenwerking staat er in 2024 elke maand een artikel in Weekblad Regio Oss over de bijzondere archeologie in Oss.

In Oss zijn vondsten gedaan van nationaal belang, zoals het Vorstengraf en het rondgebogen zwaard. Steeds meer Ossenaren kennen dit imposante zwaard uit de ijzertijd, mede door het kunstwerk op de rotonde bij Museum Jan Cunen. In 1933 werd het ten zuiden van Oss gevonden in een bronzen urn. Hierin zaten ook sieraden, paardentuig, messen, een bijl en crematieresten. De grafheuvel die het graf markeerde is de grootste van Nederland, met een doorsnee van maar liefst 53 meter.De man die hier ligt begraven, leefde een kleine drieduizend jaar geleden. Hij wordt ‘de Vorst van Oss’ genoemd, vanwege de kostbare giften die hij meekreeg in zijn graf. De grafheuvel heet dan ook het Vorstengraf. Vandaar de naam van het huidige industrieterrein. Ter plekke is een reconstructie gemaakt die je kunt bezoeken.Het zwaard is een topstuk. Het is gemaakt van ijzer en versierd met goud, hout en been. Tijdens het grafritueel is het rond gebogen en in stof gewikkeld. Mogelijk werd dit gedaan uit religieuze of culturele overwegingen. Maar het kan ook een praktische keuze zijn geweest, zodat het zwaard in de urn zou passen en met de Vorst mee het graf in kon.Sinds de vondst ruim 90 jaar geleden hebben verschillende generaties archeologen onderzoek gedaan naar het Vorstengraf. Dit levert steeds nieuwe inzichten op. Zo blijkt het graf in een groot grafveld te liggen en is een tweede vorstengraf gevonden. De vraag waar de vorst geboren is wordt hopelijk binnenkort opgelost door middel van isotopenonderzoek van de botresten. Zo blijft het Vorstengraf steeds nieuwe geheimen onthullen.

Bekijk het zwaard zelf
Normaal gesproken ligt het zwaard in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, maar nu is het tot en met 4 februari te zien in de tentoonstelling ‘De Vorst van Oss & tijdgenoten - elite in de ijzertijd’ in Museum Jan Cunen. Merel van den Nieuwenhof, conservator van het museum: “De tentoonstelling trekt veel bezoekers. Het is heel bijzonder dat het zwaard en de andere grafgiften nu in Oss te zien zijn. De combinatie van archeologie en hedendaagse kunst biedt ook echt nieuwe ingangen. En om te zorgen dat je ook na de tentoonstelling nog van alles over archeologie in Oss te weten kunt komen, hebben we podcasts gemaakt en kun je zelf aan de slag bij onze graaftafel.”

Kijk voor meer informatie over de 50-jarige samenwerking op www.trefhetinoss.nl/archeologiedagen.